Natuur over de grenzen
Met zijn staart als een dood blaadje valt deze gekko helemaal niet op.
Ook niet toen ik deze foto van hem maakte, ongeveer een maand geleden op natuurreis in Madagaskar, in het tropisch oerwoud van Ranomafana.
Hij zit bovendien heel stil en beweegt niet.
Is het geen mirakel hoe zoiets in de evolutie kan ontstaan, de bladstaartgekko!
Tropisch oerwoud
Bijna een maand na terugkeer van mijn bijzondere reis – met een aantal natuurcollega’s van de Hortus – ben ik nog steeds vol van de indrukken.
Daarom kan ik het niet laten nog een paar beelden met jullie te delen, niet van planten zoals je gewend bent van mij, maar van dieren.
Zoals de giraffennek kever, een knalrood kevertje met een hele lange nek, die we op een blaadje in een boom in het oerwoud zagen zitten.
En de buitenissige tor met de slurf van een olifant, die dan ook de olifantskever heet.
Makay
In de Makay – een heel afgelegen droog gebied waar wij de eerste Nederlanders waren die er ooit kwamen – bogen we ons naar een wonderlijk wit korstmos op een boomstam, dat opeens ging bewegen!
Het bleek een groepjes cicades, de Flatida coccinea.
Eén van mijn reisgenoten, Fred Triep, filmde dit fenomeen.
Natuurreservaat
In natuurreservaat Tsingy de Bemaraha – een karstlandschap met zwarte vlijmscherpe kalkpunten – zagen we op nog geen zes meter afstand toch zoiets bijzonders, een heel zeldzaam knaagdiertje van een dierenfamilie die nergens elders ter wereld voorkomt, hij heet westelijke nesomys.
Reisgenoot Jan Timmer maakte dit filmpje. Let eens op de oortjes van nesomys, hij luistert heel aandachtig, terwijl wij zo dichtbij waren, opgewonden maar heel zacht fluisterend.
Van deze soort zijn heel weinig waarnemingen en foto’s. Voor zover wij weten is dit de eerste video. Wereldprimeur dus!
Endemisch
Naast een divers dierenrijk dat verder nergens ter wereld voorkomt, heeft Madagaskar ook een unieke flora: 89% van de soorten is endemisch, dat betekent dat zij alleen daar voorkomen. Overal waar ik ook keek zag ik nieuwe planten! Een geweldige ervaring.
Nauwelijks bekomen van mijn verbazing van een hele nieuwe plant, zag ik alweer iets wat ik nog nooit gezien had! Baobabs in alle soorten, orchideeën, grassen, bomen, bloemen, waterplanten, peulen en de karakteristieke pachypodium, een geslacht van succulenten (vetplanten) uit de maagdenpalmfamilie.
Die lijkt op een bonkige steen of dorre cactus maar er komen blaadjes en kleurrijke bloemen aan.
Zie een paar mooie exemplaren van pachypodiums op de botanie website van Fred, compleet met determinatietabel.
Middeleeuwen
Opvallend vond ik dat de bevolking van Madagaskar de planten in hun leefomgeving niet alleen gebruikt als voedsel, maar dat de Malagassiërs vrijwel totaal afhankelijk van de planten zijn voor alle aspecten van het dagelijks leven: om huizen en kleine kiosken voor verkoop langs de weg te bouwen, om handkarren van te maken, als inkomstenbron door verkoop van bessen en vruchten, grote bladeren als verpakkingsmateriaal, brandstof enzovoorts.
Een barbecue wordt ter plekke gemaakt van takken die met een kapmes vers van de struiken worden gehakt.
Het gaat een beetje zoals bij ons in de Middeleeuwen, stel ik me voor.
Thuis
Na oerwoud, bergen, savanne en zee, ben ik weer terug in mijn vertrouwde, bekende omgeving.
Ik heb het geluk gehad de afgelopen weken met veel groepen lekker op stap te gaan en heb de Nederlandse natuur weer volop kunnen begroeten.
Omdat het weer zo zacht en zonnig is geweest, zijn de planten blijven groeien en vormen ze nog steeds jong blad.
Afgelopen zaterdag zelfs nog een heerlijke omelet gebakken met zeer jong zevenblad uit het Amsterdamse bos.
Het verbaast me wel eens met hoeveel emotie tuinliefhebbers praten over zevenblad, braam en soortgelijke dappere planten met grote groeikracht. If you can’t beat it, eat it.
Zevenblad, ofwel Aegopodium podagraria is een plant met veel groeikracht . Om die reden niet populair bij tuiniers. Des te meer bij eters uit de natuur! Vanwege de heerlijke smaak. En goed tegen jicht en reuma. Ik denk dat de groeikracht komt omdat ie zo lekker is. Om de vele vraat te overleven is een goed regeneratie-vermogen noodzakelijk. Anders was ie al uitgestorven.
Beleef plezier aan het zevenblad en probeer mijn recept eens! Ik hoor graag je bevindingen.
De Nederlandse zon is net niet sterk genoeg om vijgen volledig te laten rijpen. Dat geeft helemaal niet. Deze groene harde vruchten zijn uitermate geschikt voor een zoetzuur herfstrecept.
Ook toepasbaar voor andere vruchten die niet meer rijp gaan worden, appels ofzo. Uitstekende manier om dit fruit toch nog te gebruiken en alvast iets lekkers te hebben voor de donkere dagen. Zo werk je aan een fijn voorraadje voor de winter.
De vijg komt oorspronkelijk uit een warmer gebied. Vanuit tuinen en parken is hij verwilderd in de stad en kan zich nu zelfstandig handhaven en verspreiden. Daarom is hij opgenomen in de Nederlandse Flora.
Het is een zogenaamde ‘stadsafhankelijke’ soort; buiten de warmte van de stad kan hij niet overleven. De vruchten zijn prima te gebruiken, rijp of onrijp.
Recept vijgenchutney