Kleine veldkers (Cardamine hirsuta), Diemerpark, 2 januari 2021
Na een paar heerlijke maanden met mijn nieuwe lief, is het tijd voor een nieuwe nieuwsbrief😊.
Op de eerste dag van 2021 vonden wij tot ons grote plezier 23 soorten bloeiende wilde planten op onze wandeling langs de Amstel. De tweede dag 12 in het net gemaaide Diemerpark. Verrassend genoeg is er nog weinig bekend over welke bloemen in de winter bloeien. FLORON, de natuurorganisatie die de wilde planten in ons land onderzoekt en beschermt, organiseert sinds 2014 de Eindejaars Plantenjacht. Dat is een oproep aan iedereen om in een uur tijd alle bloeiende planten op je wandeling te noteren. Madeliefje staat steevast op de 1e plaats.
De kleine veldkers op de foto hierboven eindigde dit jaar op de 15e plaats, Als je deze planten zou rangschikken naar smaak, kwam ie ruimschoots op de eerste plaats, met de verfijnde smaak van tuinkers maar dan nóg lekkerder. Al in de winter en het vroege voorjaar is ie te vinden. Je kan hem goed herkennen aan de bladeren, ze liggen als een rozet plat op de grond.
Dat beschermt tegen kou en vraat. De bladeren groeien uit één punt aan een heel kort stengeltje, dat later uitgroeit tot de bloeistengel.
Het blad ziet er uit als een steeltje met kleine blaadjes, maar het is één samengesteld blad. Wat het steeltje lijkt is in feite de bladnerf met daaraan een oneven aantal deelblaadjes. Ze staan in paren tegenover elkaar en aan het eind staat het enkele grootste deelblaadje. Als je het blad licht kneust, ruik je de kenmerkende geur van tuinkers.
Op de website van FLORON vind je de superleuke en nuttige Verspreidingsatlas waarin je elke wilde plant en dier in Nederland kan vinden. Er zijn lijsten met alle planten- en dierensoorten die voorkomen in een bepaald gebied, het atlasblok (een stukje land van 1 km lang en breed). En er zijn kaarten waar een bepaalde plant of dier zoals de kleine veldkers voorkomt.
Antwoord op een veel gestelde vraag
Vaak krijg ik vragen over plukken langs paden en wegen. Ja, het is goed om bewust te zijn van hondenpies en -poep. Op en langs een pad zou ik niet plukken. Maar je kunt het er vrij makkelijk afspoelen door het een kwartier in een bak water met een eetlepel zuiveringszout, ofwel baking soda te leggen. Dat haalt alle vuil eraf. Nog even naspoelen met water. Ook koks die werken met wilde planten doen dit!
Diemer Vijfhoek, 9 januari 2021
Natuur en tuinen in en rond de stad
Wat een mooi en bijzonder plekje, hè? Dit is vlakbij! De afgelopen maanden waren uitermate geschikt om de wilde natuur en tuinen in mijn eigen stad en land beter te leren kennen. Heel verrassend en inspirerend. Hier een greep:
* De Diemer Vijfhoek -ook wel PEN-eiland genoemd- is ontstaan in de jaren ’70 toen er een bouwput werd gebaggerd voor de aanleg van de nabijgelegen elektriciteitscentrale. Rond de berg bagger werden later dijken aangelegd. Nu is het een schiereiland, deels bebost met aan de randen riet.
* Natuurtuin Slatuinen is een verrassend groot en rijk natuurgebied midden in Amsterdam West. Met een grote diversiteit aan planten, insecten, paddenstoelen. In ieder seizoen zeer de moeite waard. Regelmatig worden er voortreffelijke rondleidingen georganiseerd, onder andere door Marijke, Rob en Sil. 3 oud-cursisten van mijn cursus Eten uit de Natuur.
* NoordOogst is een Stadslandbouwproject in Amsterdam Noord. Voor iedereen toegankelijk om deel te nemen of ideeën op te doen over duurzaam voedsel.
* Anna’s Tuin en Ruigte. Voor wie deze mooie tuin in het Science Park nog niet kent, beslist een aanrader hier een keer heen te gaan, rond te kijken en verrijkt weer te vertrekken.
* Smaragdgroen is een bewonerstuin in Amsterdam Zuid met een rijke kruidentuin en veel eetbare planten, heesters en bomen. Opgezet door actieve buurtbewoners waaronder Liza en Ramses die in 2018 meededen aan mijn cursus Eten uit de Natuur.
Gif in de tuin van broedplaats de Ceuvel
De ‘verboden tuin’ rond broedplaats de Ceuvel (ingericht op een voormalig scheepswerf in Amsterdam Noord) is aangelegd met plantensoorten die de zwaar verontreinigde grond zuiveren van gif. Hetzij door de giftige stoffen af te breken tot niet-giftige stof, hetzij door het vast te leggen. De reiniging door planten wordt fytoremediatie genoemd.
Voor mij en andere liefhebbers van eetbare natuur heel interessant en belangrijk om te zien hoe planten omgaan met gif in hun omgeving. Als ze het afbreken, dan is het gif onschadelijk gemaakt en zou je de plant kunnen eten. Maat als ze het gif opslaan doe je dat natuurlijk liever niet! Er is geen algemene regel te geven of en hoe een plant met verontreiniging en gif omgaat, het hangt af van het soort plant en van het soort verontreiniging en gif.
In tuin van de Ceuvel wordt onderscheid gemaakt tussen planten die de gifstoffen niet opnemen, de zogenaamde excluders, en planten die het gif juist extra goed opnemen, de zogenaamde hyperaccumulatoren. De hyperaccumulatoren nemen bijvoorbeeld zware metalen op tot een concentratie ver boven die in de verontreinigde grond.
Waarom zou een plant zoiets doen? Zoekend naar het antwoord hierop, vond ik een publicatie van een onderzoek naar opslag van zware metalen door planten in de buurt van een goudmijn in Tanzania. Daar bleek dat de hyperaccumulatoren minder vatbaar zijn voor ziekte door schimmels en bacteriën.
Wat betekent dit nu voor de argeloze wildplukker? Blijf er goed op letten dat je alleen planten gebruikt van grond die niet verontreinigd is. Tussen het lijstje hyperaccumulatoren zitten hele gangbare eetbare planten, zoals duizendblad (zie foto onder), wilgenroosje en klaver. Met deze planten dus extra goed opletten! Wordt vervolgd.
Duizendblad in de kou, Diemer Vijfhoek, 9 januari 2021
Daslook
Wist je ….
Dat je je kunt aanmelden voor het YouTube-kanaal Eten uit de Natuur? Daar staan nu 20 filmpjes op. Abonnees krijgen bericht zodra er weer een nieuw filmpje verschijnt. Aan de reacties en leuke berichten merk ik dat men het afgelopen jaar hier tijd voor heeft. Veel kijkplezier in de komende langzaam lichter wordende dagen.
Met mij mee op wandeling of een cursus Eten uit de Natuur doen is nog even niet mogelijk. Wel ben ik alvast aan het voorbereiden voor als het weer kan.
Met Arja HelmIg, van de Jatuin voor ontwerp van voedselbossen en tuinen met eetbare planten, heb ik plannen gemaakt voor een cursus voedselbos met een onderdeel wildplukken. Meer hierover in een volgende nieuwsbrief. Zodra er weer meer mogelijkheden zijn, zie de agenda op de website.
In deze tijd waarop je op jezelf bent aangewezen is de natuur en het zelf verzamelen en maken van je voedsel een fijne en heilzame bezigheid. Ga lekker naar buiten, pluk een bosje -liefst jonge- brandnetels en bak deze simpele en smakelijke brandneteltaart.
Blijf gezond en veel natuurgenoegens deze winter en in het vroege voorjaar!