Vroege lente, vroege bloeiers
Al vroeg in het voorjaar bloeit -voordat er blad aan de boom zit- de kleinste pruim die we in Noordwest-Europa hebben: de pruim-met-doorns ofwel sleedoorn. Ik vond hem op een luw plekje langs het spoor.
Dit vroege voedsel is heel fijn voor ontwakende bijen en andere insecten, want verder is er nog niet veel. Voor de boom zelf is die vroege bloei niet zonder risico want de tere bloem kan slecht tegen vorst. Andere fruitbomen wachten met bloeien tot later in het seizoen, als de kans op nachtvorst kleiner is. Zo blijven de bloemen veilig in de knoppen zitten, beschermd door speciale anti-vries kunnen ze flinke vorst doorstaan.
In vroeger tijden verbaasden mensen zich over de vroege bloei van de sleedoorn. En bedachten hoe dit zo gekomen zou kunnen zijn. Zoals gebruikelijk in die tijd zochten ze de ‘verklaring’ in de religieuze hoek.
Heel lang geleden stond de sleedoorn in de zomer lekker te bloeien. Hij was een beetje aan het soezen in de warme zon en hoorde de andere planten roddelen. Dat gebeurde wel vaker, maar nu ging het ineens over hem! ‘Wisten jullie dat het de sleedoorn was, van wie de takken met scherpe gemene doorns de doornenkroon van Jezus werd gemaakt?’, ‘Nee? Nou dat is toch echt zo, ik heb het zelf gehoord van …, (onduidelijk gemompel) die stond er naast.’ De sleedoorn werd er verdrietig van. Alsof hij daar iets aan had kunnen doen!
De volgende dag ging hij naar de hemelpoort en klopte aan. Onze lieve heer deed zelf open. De sleedoorn legde uit waarom hij gekomen was. ‘U heeft dit plan om uw zoon op te offeren bedacht, in uw alwetendheid. Maar ik heb er ongewild een rol in gespeeld en nu wordt er lelijk over mij gesproken. Dat is niet eerlijk.’ ‘Tja,’ zei God ‘daar heb je wel een punt. Ik zal eens even denken hoe we dat kunnen rechtzetten.’ Even later had hij al iets bedacht. ‘Sleedoorn,’ zei hij ‘voortaan zal je in het voorjaar als allereerste boom bloeien. Voordat er bladeren aan je takken zijn, zodat iedereen ze goed kan zien. De bloemen zullen zuiver wit zijn. Zo zal iedereen weten dat je onschuldig bent.’ En zo gebeurde het. Voortaan werd er alleen maar goed gepraat over de sleedoorn, en werden haar heerlijke pruimpjes geroemd.
Ook de gele kornoelje bloeit vroeg, nog voor het blad aan de boom zit. Zie foto. In het najaar krijgt hij rijpe ovale rode vruchten. Met een heerlijke aromatische fris-zure smaak. Ze hebben het model van een olijf. Als je de onrijpe vruchten op zout water zet, dan worden het ook (bijna) olijven. Van de rijpe vruchten kun je lekkere jam maken, of in een taart verwerken. Zeer de moeite waard. Onthou de plekken waar je nu de gele bloesem ziet om daar in september de vruchten te gaan plukken.
Hier de link naar het filmpje van de gele kornoelje.
Op veel plaatsen komt het kleefkruid al uit de grond. Tuiniers zijn niet zo dol op hem. If you can’t beat it, eat it, zeggen wildplukkers altijd en dat geldt zeker ook voor het kleefkruid in je tuin. Hieronder een recept voor een hartige taart met kleefkruid.
Kleefkruid
Recept
Hartige kleefkruidtaart >
Vragen die leven
De geur van look en ui: zit die al in de plant?
Er zijn heel wat planten die naar look of uit smaken. Natuurlijk de ui zelf, prei, knoflook en bieslook, allemaal gekweekte planten binnen het geslacht look (Allium). Ook hebben we in Noordwest-Europa wilde planten zoals kraailook en daslook. Beide zijn nu volop te vinden. De armbloemige look kom je in de duinen wel tegen.
Buiten het geslacht look zijn er ook planten met deze geur, zoals look-zonder-look. Ze komen nu in rozetvorm uit de grond. Zie foto.
De geur van deze planten is soms zo scherp dat je je afvraagt of de plant er zelf wel tegen kan. Hoe zit dat eigenlijk in deze planten, brengt dat inwendig geen schade toe? Of gebeurt er iets op het moment dat de plant beschadigd wordt? Dat laatste blijkt het geval. In de plant is een onschuldige voorloper van de scherpe stof aanwezig. Als de knoflookplant beschadigd wordt komt deze stof in aanraking met een enzym die veilig elders in de plant zat. Door het samenkomen wordt het omgezet in ammoniak, pyrodruivezuur en een stof die uiteenvalt tot een scheikundige stof die disulfide heet, dit is het sterkste en belangrijkste bestanddeel van de knoflookgeur. Andere lookplanten hebben elk een eigen disulfide, waardoor ze ook elk een eigen ui-achtige geur hebben.
Uien hebben ook nog een tweede stof, de traanstof (de lacrymator) die gevormd wordt bij beschadiging en wanneer het in contact komt met het traanvocht, zwavelzuur vormt. Waar je van gaat huilen.
Heb je ook een vraag over een intrigerende kwestie in de natuur? Aarzel niet het mij te laten weten >