Midden in deze koudste tijd van het jaar mijn tiende blog van Eten uit de Natuur.
Alles lijkt stil te staan als het zo koud is. Toch is er veel te zien als je op pad gaat en goed om je heen kijkt. De kou geeft mooie en curieuze ijsafzettingen op planten.
Afgelopen woensdagochtend waren alle planten en bomen in het Oosterpark bedekt met ijsnaaldjes. Dat kun je goed zien op deze foto van de plataan.
In december hadden we naast koude dagen ook veel dagen met zon. Het leuke was dat je voor Kerst alweer jonge blaadjes zag verschijnen aan de kruiden onder de bomen.
Omdat alle blad van de bomen zijn gevallen komt er veel meer zonlicht op de bodem. Daarvan profiteren zevenblad, madelief en hondsdraf. (Zie onder)
Al is er nu nauwelijks iets te eten uit de natuur, het blijft een plezier om te kijken wat er gaande is.
Op zonnige zuidglooiingen komt het jonge speenkruid alweer boven de grond, een vroege zag ik zelfs al in bloei, op 16 januari, terwijl het vroor.
De inheemse planten in Nederland zijn gewend aan de kou en kunnen er goed tegen.
Ook teer blad, zoals van de veldzuring kan prima tegen een paar graden vorst. De rozetten bevatten nu grotere oude bladeren en daarnaast jonge kleine blaadjes. Zo’n klein blaadje is niet te versmaden, fris-zuur.
De blaadjes zijn voor de bloei prima eetbaar als sla, de smaak is spinazie-achtig en een tikje bitter. Later in de lente wordt hij steeds bitterder, dus nu is de tijd om toe te slaan. En als je per plant slechts één of twee blaadjes plukt heeft de plant er niet al te veel hinder van en herstelt zich makkelijk.
13 December, Amsterdamse Bos
Bijzonder dat nu al naast de oude grote bladeren, kleine jonge blaadjes uit de grond komen. Deze zevenblad doet zijn naam eer aan, het samengestelde blad bestaat uit 7 deelblaadjes. Maar je ziet ze ook wel met 3, 5 of 9 deelblaadjes. Lekker in soep of als groente, maar rauw zijn de hele jonge blaadjes het lekkerst, als snack tijdens de wandeling, op brood of verwerkt tot pesto.
13 December, Amsterdamse Bos
Ook in de donkerste maand groeit en bloeit het madeliefje. De blaadjes zijn lekker fris in de sla, de bloempjes een smakelijke versiering op hapjes of in de soep. En van de bloemknoppen maak je kappertjes door ze in het zuur te doen. Kost geen geld, alleen tijd!
Herkenbaar aan de bekende bloempjes, een krans van witte lintbloemen rond een hartje van gele buisbloemen, echt een composiet.
13 December Amsterdamse Bos
Om zich te beschermen tegen vraat, maakt hondsdraf een sterk en kenmerkend aroma. De smaak lijkt nog het meest op Provençaalse kruiden maar op mijn vraag “waar doet de geur je aan denken?” hoor ik vaak: munt, basilicum of wiet. Lekker in tomatensaus, kruidenboter en als thee. Of onder het vel van een kippetje in de oven. Herkenbaar aan zachte beharing, geur, gelobde bladrand, nervatuur en bladvorm.
16 Januari, Boerderij Meerzicht
In bevroren toestand voel je niet alleen maar zie je dat de hondsdraf behaard is. De ijskristallen zetten zich af op de uitsteeksels, de haartjes dus. De cellen van het blad bevriezen niet, de opgeloste stoffen fungeren namelijk als anti-vries. De vorst schaadt het blad dus niet, zodra de zon erop schijnt is al het leed weer geleden.
18 januari Oosterpark
Deze gele kornoelje stond op het punt te gaan bloeien toen de huidige kouperiode aanbrak. Onder de ijsharen zijn de knoppen dik en het geel van de bloempjes schemert er al doorheen. Als het straks weer warmer is gaan de knoppen bloeien. In augustus rijpen de ovale rode bessen waar je lekkere frisse en pittige jam van kunt maken. Onthouden dus, waar je nu de bloemen ziet zijn straks bessen.
Zo tegen een zwarte achtergrond zie je de lange dunne ijsharen nog beter. Blijkbaar groeit een ijskristal bij voorkeur op een vorige als het zo koud is en vormt zo lange haren.
Meer weten over deze plant? Bekijk het filmpje van Eveline van Dijck.
30 December, Larense hei bij ’t Bluk
Zo schitterend, deze ijskristallen op het braamblad. De uitsteeksels aan de randen zijn blijkbaar de beste plek voor een ijskristal om te groeien.